Παγκρεατιτιδα

Η παγκρεατίτιδα είναι μια φλεγμονώδης κατάσταση που επηρεάζει το πάγκρεας, έναν σημαντικό αδένα του ανθρώπινου σώματος. Βρίσκεται στην άνω κοιλιακή χώρα πίσω από το στομάχι. Το πάγκρεας έχει διπλή λειτουργία. Αφενός παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία της πέψης και αφετέρου στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα μέσω της παραγωγής ενζύμων και ορμονών, όπως η ινσουλίνη. 

Η παγκρεατίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι ως οξεία, μια κατάσταση που εμφανίζεται ξαφνικά, προκαλεί έντονο κοιλιακό πόνο και διαρκεί για σύντομο χρονικό διάστημα. Ο δεύτερος τρόπος εμφάνισης είναι ως χρόνια, μια μακροχρόνια κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες στο πάγκρεας.

Η φλεγμονή αυτή μπορεί να προκύψει από διάφορους παράγοντες. Αν και πρόκειται για μια σπάνια κατάσταση, δεν παύει να είναι επικίνδυνη, καθώς επηρεάζει τόσο την πέψη όσο και την γενική υγεία του ασθενούς. Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί νωρίς και να αντιμετωπιστεί κατάλληλα, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές.

Είδη Παγκρεατίτιδας

Όπως είδαμε, υπάρχουν δύο είδη παγκρεατίτιδας, η οξεία και η χρόνια. Ας εξετάσουμε τι είναι το κάθε είδος.

Οξεία Παγκρεατίτιδα

Η οξεία παγκρεατίτιδα είναι μια φλεγμονή του παγκρεατικού αδένα που εκδηλώνεται ξαφνικά. Συνήθως εκδηλώνεται με έντονο πόνο στην κοιλιά με αντανάκλαση στην πλάτη. Αν και συχνά είναι αναστρέψιμη με κατάλληλη θεραπεία, σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές ή ακόμη και να απειλήσει τη ζωή του ασθενούς.

Χρόνια Παγκρεατίτιδα

Η χρόνια παγκρεατίτιδα χαρακτηρίζεται από μακροχρόνια φλεγμονή του παγκρεατικού αδένα, που μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στο πάγκρεας. Αυτή η μορφή της πάθησης συνδέεται συχνά με χρόνιο πόνο και τη μειωμένη ικανότητα του παγκρέατος να εκτελεί τις βασικές του λειτουργίες, τόσο όσον αφορά την ενδοκρινή του μοίρα (σακχαρώδης διαβήτης), όσο και την εξωκρινή του μοίρα (διάρροιες, δυσαπορρόφηση). Επομένως, προκαλεί ανωμαλίες στην πέψη και στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα.

Παγκρεατίτιδα: Αίτια

Τα αίτια της παγκρεατίτιδας μπορεί να είναι πολλά και διαφορετικά. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η οξεία και η χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να έχουν διαφορετικά αίτια:

• Χολολιθίαση: Οι πέτρες της χοληδόχου κύστης μπορούν να φράξουν τον χοληδόχο πόρο, προκαλώντας φλεγμονή στο πάγκρεας επειδή ο χοληδόχος και ο παγκρεατικός πόρος έχουν κοινή εκβολή. Οι πέτρες στη χολή είναι αίτιο της οξείας παγκρεατίτιδας.

• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ: Το αλκοόλ είναι μια από τις πιο κοινές αιτίες, ιδιαίτερα για τη χρόνια παγκρεατίτιδα. Όμως μεγάλη ποσότητα αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει και οξεία παγκρεατίτιδα.

• Φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή του παγκρέατος ως παρενέργεια.

• Μεταβολικές διαταραχές: Όπως η υπερλιπιδαιμία και ο υπερπαραθυρεοειδισμός.

• Γενετικοί παράγοντες: Οικογενειακό ιστορικό παγκρεατίτιδας αυξάνει τον κίνδυνο.

• Άλλοι παράγοντες: Τραύμα στην κοιλιά, το δηλητήριο του σκορπιού, ο ιός της παρωτίτιδας, αυτοάνοσες αιτίες, ιατρογενείς όπως η ERCP κ.ά.

Η κατανόηση των αιτίων είναι απαραίτητη για την πρόληψη και την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πάθησης.

Παγκρεατίτιδα & Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της οξείας και της χρόνιας παγκρεατίτιδας διαφέρουν σημαντικά. Ας τα δούμε αναλυτικά:

Συμπτώματα Οξείας Παγκρεατίτιδας

Η οξεία παγκρεατίτιδα εκδηλώνεται συνήθως με:

• Ξαφνικό και έντονο πόνο στην άνω κοιλιά που αντανακλά στην πλάτη
• Πυρετό και ρίγη
• Ναυτία και έμετο
• Μετεωρισμό 
• Αίσθημα αδυναμίας
• Ευαισθησία του σημείου κατά το άγγιγμα

Συμπτώματα Χρόνιας Παγκρεατίτιδας

Η χρόνια παγκρεατίτιδα χαρακτηρίζεται από:

• Επίμονο κοιλιακό πόνο, ιδιαίτερα μετά το φαγητό
• Απώλεια βάρους χωρίς προφανή λόγο
• Διαταραχές στην πέψη και λιπαρά κόπρανα (στεατόρροια). Αυτό συμβαίνει λόγω μειωμένης απορρόφησης λιπών.
• Αδυναμία παραγωγής ινσουλίνης και εμφάνιση διαβήτη (σε πιο προχωρημένα στάδια)
• Ίκτερο

Διάγνωση Παγκρεατίτιδας

Η υποψία της παγκρεατίτιδας τίθεται αρχικά κλινικά, Υπάρχουν όμως μια σειρά εξετάσεων μέσω των οποίων μπορεί να γίνει με ακρίβεια η διάγνωση και η εκτίμηση της βαρύτητας, τόσο της οξείας, όσο και της χρόνιας παγκρεατίτιδας: 

• Αιματολογικές εξετάσεις: Μέτρηση των επιπέδων αμυλάσης και λιπάσης κυρίως στα πλαίσια της οξείας παγκρεατίτιδας. Επίσης χρήσιμος είναι ο προσδιορισμός των τριγλυκεριδίων, του ασβεστίου, των ηλεκτρολυτών και η γενική αίματος

• Απεικονιστικές εξετάσεις: Υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία (MRI) για την ανίχνευση της φλεγμονής και άλλων ανωμαλιών.

• Ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS): Ειδικά για την ανίχνευση μικρών λίθων ή όγκων που μπορεί να προκαλούν φλεγμονή. Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος είναι επίσης χρήσιμος στην αντιμετώπιση επιπλοκών όπως η ψευδοκύστη και οι περιπαγκρεατικές συλλογές.

• Εξετάσεις κοπράνων: για τον προσδιορισμό της ελαστάσης ως ένδειξης λειτουργίας του παγκρέατος στην χρόνια παγκρεατίτιδα

Η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση είναι καίρια για την κατάλληλη διαχείριση της πάθησης.

Παγκρεατίτιδα & Θεραπεία

Ανάλογα με το είδος, τα αίτια και τη σοβαρότητα της παγκρεατίτιδας, συνίσταται διαφορετική θεραπεία. 

Θεραπεία oξείας παγκρεατίτιδας

• Νοσηλεία για ενδοφλέβια ενυδάτωση και αντιμετώπιση του πόνου.
• Διακοπή της λήψης τροφής για να «ξεκουραστεί» το πάγκρεας.
• Αντιβιοτικά, εάν υπάρχει λοίμωξη.
• Αντιμετώπιση των επιπλοκών όπως οι περιπαγκρεατικές συλλογές
• Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή (αν τα αίτια είναι οι πέτρες στη χολή)

Θεραπεία χρόνιας παγκρεατίτιδας

• Διατροφικές αλλαγές (χαμηλή σε λιπαρά διατροφή). Δείτε την διατρόφή για παγκρεατίτιδα εδώ.
• Παγκρεατικά ένζυμα για τη βελτίωση της πέψης.
• Χειρουργική επέμβαση σε σοβαρές περιπτώσεις.

Επιπλέον, η διακοπή του αλκοόλ και του καπνίσματος είναι απαραίτητη για την πρόληψη περαιτέρω επιπλοκών.

Σχέση Παγκρεατίτιδας με Άλλες Παθήσεις

Η παγκρεατίτιδα δεν είναι μια απομονωμένη πάθηση, αλλά μπορεί να σχετίζεται στενά με άλλες ασθένειες και να προκαλεί ή να επιδεινώνει διάφορες ιατρικές καταστάσεις. Μερικές από τις σημαντικότερες συνδέσεις περιλαμβάνουν:

• Καρκίνος του παγκρέατος: Η χρόνια παγκρεατίτιδα αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος, κυρίως λόγω της μακροχρόνιας φλεγμονής και βλάβης στους ιστούς του αδένα.

• Διαβήτης: Η βλάβη στο ενδοκρινικό μέρος του παγκρέατος, ειδικά στη χρόνια παγκρεατίτιδα, μπορεί να οδηγήσει σε δυσλειτουργία της ινσουλίνης και ανάπτυξη διαβήτη.

Η κατανόηση της σχέσης της παγκρεατίτιδας με αυτές τις παθήσεις είναι κρίσιμη για τη σωστή διάγνωση, θεραπεία και πρόληψη περαιτέρω επιπλοκών.