Σε αυτό το άρθρο θα συνοψίσουμε κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες που συχνά ρωτούν οι ασθενείς σχετικά με τους τρόπους ανίχνευσης, διάγνωσης και θεραπείας των πολυπόδων του παχέος εντέρου, αλλά και άλλων σημείων του πεπτικού όπως το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο.

Οι πολύποδες στο παχύ έντερο και γενικά στο πεπτικό σύστημα, είναι ογκίδια διαφόρων μεγεθών που προέρχονται από την εσωτερική επιφάνεια του τοιχώματος του παχέος εντέρου που ονομάζεται βλεννογόνος. Έχουν διάφορα σχήματα, ενίοτε με μίσχο σαν μανιτάρια (έμμισχοι πολύποδες), ή χωρίς μίσχο (άμισχοι πολύποδες), ακόμη και επίπεδοι, χωρίς προβολή στον αυλό του εντέρου. Οι επίπεδοι πολύποδες ενίοτε μπορεί να διαφύγουν της προσοχής του γαστρεντερολόγου ειδικά εάν βρίσκονται σε δύσκολα σημεία του εντέρου ή εάν δεν έχει προετοιμαστεί σωστά το έντερο.

Οι πολύποδες στο παχύ έντερο είναι αρκετά συνηθισμένοι και εμφανίζονται στο 30% έως 50% του πληθυσμού ιδιαίτερα μετά τα 45 έτη. Παρότι δεν είναι κακοήθεις όγκοι, υπάρχει ο κίνδυνος να εξελιχθούν σε καρκίνο εάν δεν αφαιρεθούν εγκαίρως. Ο κίνδυνος κακοήθειας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως ο ιστολογικός τύπος του πολύποδα, το μέγεθος του, από γενετικούς και άλλους παράγοντες. Ανάλογα με τον αριθμό των πολυπόδων, τον ιστολογικό τους τύπο (αδενώματα, υπερπλαστικοί πολύποδες, οδοντωτοί πολύποδες κτλ), τον τρόπο και την πληρότητα της αφαίρεσης και το ιστορικό του ασθενούς, ο ιατρός αποφασίζει πώς και πότε θα γίνει επανέλεγχος. 

Πώς εντοπίζονται οι πολύποδες παχέος εντέρου;

Στην πλειοψηφία τους οι πολύποδες είναι ασυμπτωματικοί.  Κάποιες φορές όμως, μπορεί να δώσουν συμπτώματα, όπως απώλεια αίματος με τις κενώσεις, εύκολη κόπωση λόγω σιδηροπενικής αναιμίας, μεταβολές στις συνήθειες του εντέρου (δυσκοιλιότητα, διάρροια), σπάνια πόνο λόγω απόφραξης του αυλού του εντέρου κ.ά.

Ο καλύτερος και πιο συνηθισμένος τρόπος διάγνωσης και εντοπισμού τους είναι η κολονοσκόπηση. Η κολονοσκόπηση είναι η ενδοσκοπική εξέταση του παχέος εντέρου, που γίνεται με μέθη και κατά την οποία χρησιμοποιείται μια κάμερα που είναι ενσωματωμένη στο άκρο του κολονοσκοπίου, ενός λεπτού, εύκαμπτου σωλήνα, ο οποίος εισέρχεται στο έντερο δια του πρωκτού. Με τη μέθοδο αυτή ο γιατρός βλέπει το εσωτερικό του ορθού και του παχέος εντέρου και εάν εντοπιστεί κάποιος πολύποδας μπορεί να τον αφαιρέσει άμεσα ή να πάρει βιοψία. Εναλλακτικά πολύποδες μπορεί να φανούν και με άλλες μεθόδους όπως η αξονική κολονογραφία ή η ενδοσκοπική κάψουλα. 

Η κολονοσκόπηση ως εξέταση πρόληψης ή διάγνωσης, καθώς και η ενδοσκοπική αφαίρεση των πολυπόδων, έχει αποδείξει ότι μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου. Ο λόγος είναι ότι ένα ποσοστό καλοήθων πολυπόδων μπορεί να εξελιχθούν με την πάροδο του χρόνου σε κακοήθεις. Μια καθυστερημένη διάγνωση μπορεί να προχωρήσει σε προχωρημένα στάδια καρκίνου του εντέρου, όπου η πιθανότητα ίασης ελαχιστοποιείται. Έτσι είναι σημαντικό να κάνουμε κολονοσκόπηση ακόμη και αν δεν έχουμε συμπτώματα σε τακτικά διαστήματα μετά την ηλικία των 45.

Τρόποι αντιμετώπισης πολυπόδων – τεχνικές

Οι πολύποδες αφαιρούνται στην πλειοψηφία τους ενδοσκοπικά κατά τη διάρκεια της αρχικής κολονοσκόπησης. Η πλειοψηφία των πολυπόδων μπορεί να αντιμετωπιστεί με ενδοσκοπικό τρόπο που ονομάζεται πολυποδεκτομή και πολύ σπάνια θα χρειαστεί πιο εξειδικευμένος τρόπος αφαίρεσης σε μεταγενέστερο χρόνο. 

Η πολυποδεκτομή (ή πολυπεκτομή) είναι μια ενδοσκοπική διαδικασία, κατά την οποία ο γαστρεντερολόγος με την βοήθεια προηγμένων τεχνικών μπορεί να αφαιρέσει τον ή τους πολύποδες στην ίδια συνεδρία. Υπάρχουν ελάχιστες περιπτώσεις, όπου ανάλογα με την κρίση του ιατρού, ένας πολύποδας δεν θα αφαιρεθεί άμεσα. Ο λόγος για παράδειγμα μπορεί να είναι ότι ο πολύποδας είναι πολύ μεγάλος, ότι έχει ύποπτα χαρακτηριστικά για καρκίνο ή βρίσκεται σε δύσκολο σημείο που θα απαιτήσει πολύπλοκη τεχνική που πρέπει να συζητηθεί με τον ασθενή.

Κάποιες από τις τεχνικές αφαίρεσης πολυπόδων αναφέρονται παρακάτω. Η επιλογή της τεχνικής εξαρτάται από τον τύπο, το μέγεθος, την θέση του πολύποδα, καθώς επίσης από την εμπειρία του γαστρεντερολόγου και τον χώρο που γίνεται η κολονοσκόπηση:

– Ενδοσκοπική πολυπεκτομή

Αυτή η τεχνική συνήθως εφαρμόζεται σε έμμισχους πολύποδες διαφόρων μεγεθών. Ο μίσχος του πολύποδα διατέμνεται με ένα μεταλλικό βρόγχο (μια θηλιά) και με τη βοήθεια διαθερμίας που κόβει και ταυτόχρονα καυτηριάζει τα αγγεία που διαπερνούν τον μίσχο. Τις περισσότερες φορές γίνεται μια προετοιμασία του πολύποδα με ειδικό διάλυμα που περιέχει αδρεναλίνη για να μειωθεί η πιθανότητα άμεσης αιμορραγίας. Ο ιατρός ανάλογα με την κρίση του, μπορεί να τοποθετήσει επιπλέον κάποιο μεταλλικό αιμοστατικό κλιπ (κάτι σα ράμμα) για να μειωθεί η πιθανότητα μεταγενέστερης αιμορραγίας. Μετά ο πολύποδας αποστέλλεται για βιοψία.  

– Ενδοσκοπική βλεννογόνια διατομή

Οι άμισχοι πολύποδες ή οι πολύποδες με βραχύ μίσχο μπορεί να αφαιρεθούν με την ενδοσκοπική βλεννογόνια διατομή (Endoscopic Mucosal Resection – EMR). Η τεχνική αυτή περιλαμβάνει την διατομή του πολύποδα με μεταλλικό βρόγχο και καυτηριασμό, αφού προηγηθεί έγχυση με βελόνα κάτω από τον πολύποδα, ενός διαλύματος που περιέχει αδρεναλίνη και μια χρωστική και το οποίο δημιουργεί ένα “μαξιλάρι” ασφαλείας . Έτσι μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος θερμικού τραυματισμού του τοιχώματος του εντέρου και μειώνεται η πιθανότητα άμεσης αιμορραγίας. Σε περιπτώσεις μεγάλων πολυπόδων που δεν έχουν ύποπτα μορφολογικά χαρακτηριστικά, μπορεί να αφαιρεθούν τμηματικά (piecemeal εκτομή). 

– Ψυχρή εκτομή – Cold Snare Polypectomy

Η ψυχρή εκτομή είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται συνήθως για αφαίρεση μικρών πολυπόδων έως 10 mm και πραγματοποιείται με τη βοήθεια ενός μικρού μεταλλικού βρόγχου που κόβει τον πολύποδα χωρίς την χρήση θερμότητας. Η αφαίρεση των πολυπόδων με ψυχρή εκτομή δίνει άριστα αποτελέσματα, μειώνει τον κίνδυνο διάτρησης και έχει ασήμαντα ποσοστά αιμορραγίας. Στην κλινική μας αφαιρούμε την πλειονότητα των μικρών άμισχων πολυπόδων με βρόγχο ψυχρής εκτομής. Κάποιες φορές σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να γίνει ψυχρή εκτομή για μεγαλύτερους επίπεδους πολύποδες τμηματικά (piecemeal εκτομή).

– Υποβρύχια ενδοσκοπική εκτομή (underwater polypectomy)

Στην κλινική μας εφαρμόζουμε επίσης την υποβρύχια εκτομή (underwater polypectomy), κατά την οποία ο πολύποδας αφαιρείται κάτω από το νερό μειώνοντας τις επιπλοκές και επιτυγχάνοντας πολλές φορές την αφαίρεση του σε ένα κομμάτι (en block εκτομή) ακόμη και σε μεγάλα μεγέθη επίπεδων κυρίως πολυπόδων. Αν ο πολύποδας είναι μεγάλος και δεν έχει κακοήθη ή ύποπτα χαρακτηριστικά μπορεί να αφαιρεθεί πάλι σε κομμάτια. Τα πλεονεκτήματα της υποβρύχιας εκτομής με νερό είναι πολλά, όπως μεγέθυνση και καλύτερος χαρακτηρισμός του πολύποδα, ο μειωμένος κίνδυνο διάτρησης ή θερμικής βλάβης του τοιχώματος του παχέος εντέρου.

– Ενδοσκοπική υποβλεννογόνιος διατομή (ESD)

Για πιο σύνθετες πολυπεκτομές που περιλαμβάνουν μεγάλους επίπεδους πολύποδες ή αρχόμενους καρκίνους που δεν διηθούν το τοίχωμα του εντέρου, το δίκτυο των συνεργατών μας αναλαμβάνει μια προηγμένη μέθοδο αφαίρεσης που ονομάζεται Ενδοσκοπική Υποβλεννογόνια Εκτομή (Endoscopic Submucosal Dissection – ESD). Οι ενδείξεις για ESD είναι πολύ συγκεκριμένες και εξατομικευμένες. Απαιτούν υψηλή εξειδίκευση και ειδικές συνθήκες, που θα συζητηθεί με τους κατάλληλα εκπαιδευμένους συνεργάτες μας.

– Χειρουργική αφαίρεση πολυπόδων 

Σε σπάνιες περιπτώσεις, ένας πολύποδας πρέπει να αφαιρεθεί με χειρουργείο που συνήθως είναι λαπαροσκοπικό. Στην περίπτωση ύποπτου πολύποδα για καρκίνο με διήθηση στο τοίχωμα του εντέρου απαιτείται ογκολογική χειρουργική εκτομή από τους εξειδικευμένους συνεργάτες μας. Στις περιπτώσεις αυτές ο ενδοσκόπος μπορεί να χρειαστεί να σημαδέψει το σημείο για την εκτομή του εντέρου με ειδικό μελάνι (endoscopic tatoo)

Προετοιμασία του εντέρου για πολυποδεκτομή

H κατάλληλη και σωστή προετοιμασία του εντέρου είναι υψίστης σημασίας και τονίζεται πάντα στον ασθενή. Ο λόγος είναι ότι ένα ακάθαρτο έντερο θα μειώσει την ικανότητα εντοπισμού των πολυπόδων του εντέρου με κίνδυνο να διαφύγει της προσοχής του ενδοσκόπου μια σημαντική βλάβη. Επίσης ένα ακάθαρτο έντερο σε περίπτωση διάτρησης του εντέρου από μια πολυπεκτομή (βλ. επιπλοκές) θα έχει πολύ χειρότερες συνέπειες με κίνδυνο ανάπτυξης περιτονίτιδας λόγω διαφυγής κοπρανώδους υλικού στην κοιλότητα της κοιλιάς (περιτόναιο). 

Έτσι αναλυτικές οδηγίες που θα λάβετε γραπτά από τον γαστρεντερολόγο σας πρέπει να ακολουθηθούν πιστά, μαζί με την σωστή δίαιτα, ώστε να έχει η κολονοσκόπηση και η πολυπεκτομή το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Διαβάστε σχετικό άρθρο εδώ σχετικά με την σωστή προετοιμασία του εντέρου σας.

Πόσο κοστίζει η αφαίρεση πολύποδα εντέρου

Η αφαίρεση των πολυπόδων όπως είδαμε μπορεί να απαιτήσει ειδικές συνθήκες, εξειδίκευση, ειδικά υλικά (βρόγχους, βελόνες, αιμοστατικά κλιπ, βιοψίες κ.ά), που σαφώς αυξάνουν το κόστος. Η πολυπεκτομή δεν περιλαμβάνεται στην τιμή της απλής διαγνωστικής κολονοσκόπησης και το επιπλέον αυτό κόστος επιβαρύνει τον ασθενή. Ανάλογα με την ασφαλιστική σας κάλυψη από δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα οι χρεώσεις κυμαίνονται. Είναι σημαντικό να συζητούνται με τον ιατρό που θα επιλέξετε για την κολονοσκόπηση τα θέματα του κόστους της πολυπεκτομής και των αμοιβών της ομάδας πριν το ραντεβού της κολονοσκόπησης. 

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η διενέργεια της κολονοσκόπησης σε ειδικό ενδοσκοπικό κέντρο, μπορεί να αντιμετωπίσει την πλειονότητα των πολυπόδων και να τους αφαιρέσει στην ίδια συνεδρία. Ενδοσκοπήσεις που γίνονται μόνο με διαγνωστικό σκοπό και στις οποίες ανευρίσκεται πολύποδας, η αφαίρεση του οποίου μετατίθεται σε δεύτερο χρόνο αυξάνει το συνολικό κόστος και την ταλαιπωρία του ασθενούς (δεύτερη προετοιμασία κτλ). Οπότε η επιλογή του κατάλληλου κέντρου εξ αρχής για την κολονοσκόπηση σας, το οποίο μπορεί να αντιμετωπίσει κάθε πολύποδα σωστά ή ακόμη και τις επιπλοκές που θα συζητηθούν παρακάτω είναι κυρίαρχης σημασίας.

Διατροφή μετά από αφαίρεση πολύποδα εντέρου

Συνήθως η διατροφή μετά από την κολονοσκόπηση εφόσον δεν αφαιρεθούν πολύποδες είναι ελεύθερη. Στην περίπτωση όμως πολυπεκτομής, ο γιατρός θα σας δώσει ειδικές οδηγίες για τη δίαιτα που πρέπει να ακολουθήσετε. Σε μικρές πολυπεκτομές δεν απαιτείται ειδική δίαιτα, όμως σε μεγάλες πολυπεκτομές που ενδέχεται να υπάρχουν επιπλοκές μπορεί να χρειαστεί υδρική δίαιτα για τις πρώτες ώρες ακολουθούμενη από μαλακές τροφές με μικρό υπόλειμμα. Ο λόγος είναι ότι σε περίπτωση αιμορραγίας την ίδια ή τις επόμενες ημέρες, να μπορεί να γίνει ξανά κολονοσκόπηση για την αντιμετώπιση της, χωρίς να χρειαστεί παρατεταμένη προετοιμασία.

Τι πρέπει να προσέξω μετά την ενδοσκοπική αφαίρεση πολύποδα;

Ο ασθενής συνήθως ενημερώνεται για τα πιθανά συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάσει μετά από μια πολυπεκτομή. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν υπάρχουν συμπτώματα. 

Ενδέχεται να υπάρχει μια μικρή δυσφορία από τον αέρα που φουσκώνει το έντερο κατά την κολονοσκόπηση. Σπάνια λόγω θερμικού τραύματος του τοιχώματος του παχέος εντέρου κατά την πολυπεκτομή μπορεί να εμφανιστεί πόνος και πυρετός που ονομάζεται “σύνδρομο μετά από πολυπεκτομή”. 

Εάν παρουσιαστεί μεγάλη δυσφορία, σημαντικός πόνος, διάταση της κοιλιάς με σκληρία και ευαισθησία πρέπει άμεσα να αναζητήσετε ιατρική συμβουλή για τον αποκλεισμό διάτρησης του εντέρου. 

Επίσης η αιμορραγία είναι κάτι που ο ασθενής πρέπει να προσέχει τις πρώτες δύο εβδομάδες μετά από μια πολυπεκτομή. Μικρή ποσότητα αίματος είναι συνήθως δικαιολογημένη όμως μεγάλη αθρόα αιμορραγία που γεμίζει την λεκάνη με κόκκινο ή βυσσινόχρωο αίμα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα σε περιβάλλον νοσοκομείου (δείτε το άρθρο αίμα στα κόπρανα). Σε κάθε περίπτωση εάν δεν αισθάνεστε καλά επικοινωνήστε άμεσα με τον ιατρό σας ή επισκεφτείτε το εφημερεύον νοσοκομείο.

Θα πρέπει να συνεχίσω να λαμβάνω τα φάρμακά μου όπως πρώτα;

Συνήθως μετά από μια πολυπεκτομή η φαρμακευτική αγωγή συνεχίζεται κανονικά εκτός από τα φάρμακα που τυχόν παίρνετε για την πήξη του αίματος (π.χ. αντιαιμοπεταλιακά, αντιπηκτικά). Η συμβουλή που θα σας δοθεί από την γαστρεντερολογική ομάδα πρέπει να είναι εξατομικευμένη και εξαρτάται από τον τύπο της πολυπεκτομής, το ρίσκο της για αιμορραγία και το σημαντικότερο, τον λόγο που παίρνετε τα αντιπηκτικά ή αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα. Σε κάθε περίπτωση απορίας σχετικά με τη φαρμακευτική σας αγωγή μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας.

Θα χρειαστεί να πάρω κάποια φάρμακα επιπλέον μετά την πολυπεκτομή;

Σπανιότατα μπορεί να απαιτηθεί ειδική αγωγή μετά από μια πολυπεκτομή. Οι περιπτώσεις που συνταγογραφούνται ειδικά φάρμακα είναι στο σύνδρομο μετά την πολυπεκτομή που συζητήθηκε παραπάνω, όπως είναι αντιβιοτικά και παυσίπονα. Σε περίπτωση μεγάλης εκτομής που ενδέχεται να προκαλέσει προβλήματα μπορεί να δοθεί προφυλακτικά αντιβιοτική αγωγή. 

Επιπλοκές αφαίρεσης πολύποδα εντέρου

Το θέμα των επιπλοκών είναι σημαντικό και πρέπει να συζητείται με την γαστρεντερολογική ομάδα πριν την κολονοσκόπηση. Συνήθως συζητούμε αυτά τα θέματα κατά το ραντεβού σας πριν την κολονοσκόπηση και επιπλέον αποστέλλουμε γραπτό υλικό που περιγράφονται οι συνήθεις επιπλοκές. Η ενημέρωση αυτή θα δώσει την ευκαιρία στον ασθενή να ρωτήσει το γιατρό, για να λύσει τυχόν απορίες και τον βοηθήσει να κατανοήσει τους πιθανούς κινδύνους, καθώς και τα οφέλη της πολυπεκτομής. Ο ασθενής πρέπει να δώσει την γραπτή συναίνεση του πριν την ενδοσκοπική πράξη.

Οι επιπλοκές της πολυπεκτομής είναι σπάνιες. Μια σοβαρή επιπλοκή είναι η διάτρηση του εντέρου που μπορεί να συμβεί άμεσα ή και καθυστερημένα λόγω θερμικής βλάβης στο λεπτό τοίχωμα του παχέος εντέρου. Εάν ο ενδοσκόπος αντιληφθεί άμεσα τη διάτρηση, μπορεί να συρράψει ενδοσκοπικά την τρύπα εφόσον είναι μικρή. Ο ασθενής θα πρέπει να παραμείνει μέσα στο νοσοκομείο για παρακολούθηση, λήψη υγρών και αντιβιοτικών. Μια μεγάλη διάτρηση που δεν αντιμετωπίζεται ενδοσκοπικά, ενδέχεται να απαιτήσει επείγουσα χειρουργική επέμβαση.

Η επόμενη επιπλοκή που πρέπει να συζητηθεί με τον ασθενή είναι η περίπτωση της αιμορραγίας, που όπως προαναφέρθηκε μπορεί να είναι άμεση ή και καθυστερημένη (μέχρι και δύο εβδομάδες μετά την πολυπεκτομή). Η άμεση ή και καθυστερημένη αιμορραγία συνήθως αντιμετωπίζεται ενδοσκοπικά με διάφορες τεχνικές όπως η τοποθέτηση αιμοστατικών κλιπ, θερμικό καυτηριασμό του αιμορραγούντος αγγείου κ.ά. Αν η αιμορραγία είναι αθρόα και δεν αντιμετωπίζεται ενδοσκοπικά, τότε αντιμετωπίζεται με τη βοήθεια επεμβατικού ακτινολόγου που εκλεκτικά θρομβώνει το αγγείο που αιμορραγεί. Στην περίπτωση αιμορραγίας απειλητικής για τη ζωή του ασθενούς που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τους παραπάνω τρόπους μπορεί να οδηγήσει επειγόντως σε χειρουργική επέμβαση. 

Τέλος, στις επιπλοκές της πολυπεκτομής περιλαμβάνονται και οι επιπλοκές της μέθης που αφορούν τυχόν αλλεργικές αντιδράσεις, καρδιοαναπνευστικές επιπλοκές, θρομβοφλεβίτιδα από την πεταλούδα που τοποθετείται στην φλέβα κ.ά. Η εκτίμηση της κατάστασης της υγείας του ασθενούς, η γνώση των υποκείμενων προβλημάτων υγείας, της φαρμακευτικής αγωγής κτλ είναι σημαντικό να ερωτώνται κατά την συνάντηση του ιατρού μέρες πριν τον προγραμματισμό της κολονοσκόπησης.  

Παρά την σπανιότητα τους, οι επιπλοκές συμβαίνουν ακόμη και στα καλύτερα χέρια. Η διεθνής βιβλιογραφία δίνει ποσοστά διάτρησης σε πολυπεκτομή της τάξης του 1-1.5 % και της αιμορραγίας σε ποσοστό 2-10%. Η ύπαρξη επιπλοκών, αναδεικνύει και την πολυπλοκότητα των πράξεων αυτών, καθώς και την σημασία της εμπειρίας του γαστρεντερολόγου και της ομάδας του. Επίσης αναδεικνύει και την σημασία επιλογής του χώρου που θα γίνουν αυτές οι πράξεις. Ο χώρος πρέπει να είναι κατάλληλος για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε επιπλοκής όσο σοβαρής και να είναι. Η ομάδα μας εφαρμόζει όλες τις τεχνικές που περιγράφησαν στο ενδοσκοπικό τμήμα του Metropolitan General στο Χολαργό. Η ομάδα στελεχώνεται από έμπειρους νοσηλευτές, γαστρεντερολόγους, αναισθησιολόγους, επεμβατικούς ακτινολόγους και χειρουργούς και είναι σε θέση να προσφέρει την καλύτερη δυνατή λύση στα προβλήματα της υγείας σας.