Συνδρομο Βραχεος Εντερου

Τι είναι το σύνδρομο βραχέος εντέρου;

Η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την απορροφητική επιφάνεια του εντέρου. Αν μειωθεί η απορροφητική επιφάνεια του εντέρου κάτω από ένα κρίσιμο όριο, τότε το έντερο ανεπαρκεί να απορροφήσει τα απαραίτητα συστατικά για τη διατήρηση της υγείας του οργανισμού.

Το σύνδρομο του βραχέος εντέρου αναφέρεται στο σύνολο των παθοφυσιολογικών μηχανισμών, στα συμπτώματα, στα προβλήματα και στις επιπλοκές που προκύπτουν μετά την αφαίρεση μεγάλου τμήματος του εντέρου (μαζική εντερική εκτομή). Η δραστική μείωση της επιφάνειας του εντέρου απαιτεί διατροφική υποστήριξη για την ικανοποίηση των αναγκών του οργανισμού σε υγρά, ηλεκτρολύτες και θρεπτικά στοιχεία.

Οι αιτίες του συνδρόμου του βραχέος εντέρου

Στους ενήλικες μαζικές εντερικές εκτομές συμβαίνουν συνήθως μετά από καταστροφικά αγγειακά συμβάματα δηλαδή αποφράξεις των αρτηριών ή των φλεβών που αγγειώνουν το έντερο. Όταν δεν αιματώνεται σωστά το έντερο, αυτό οδηγεί σε εκτεταμένη νέκρωση με συνέπειες απειλητικές για τη ζωή του ασθενούς.

Μια άλλη σημαντική αιτία στους ενηλίκους είναι οι φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, που σπάνια οδηγούν σε πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις με εκτομές του εντέρου που μπορεί να οδηγήσουν τελικά σε βράχυνση του εντέρου. Άλλα αίτια αποτελούν εντερικές εκτομές για καρκίνο ή βλάβες που προκύπτουν μετά από ακτινοθεραπεία.

Στα παιδιά τα αιτία μπορεί να είναι συγγενή όπως στις εντερικές ατρησίες αλλά συνήθως είναι επίκτητα και ακόλουθα μαζικής εντερεκτομής μετά από νεκρωτική εντεροκολίτιδα.

Το φυσιολογικό μήκος του εντέρου

Το λεπτό έντερο έχει μήκος που κυμαίνεται ανάλογα το φύλο, την ηλικία και την σωματοδομή μεταξύ 4-8 μ΄έτρων. Η ειδική δομή του εντέρου του προσδίδει μεγάλη απορροφητική επιφάνεια που υπολογίζεται περίπου σε 250 τετραγωνικά ΄μέτρα. Κι ενώ παραδοσιακά το βραχύ έντερο ορίζεται όταν το μήκος του λεπτού εντέρου είναι κάτω από δύο μέτρα, η εμπειρία μας δείχνει ότι δεν έχει σημασία μόνο το μήκος του υπολειπόμενου εντέρου μετά από μια μεγάλη εκτομή, όσο και η λειτουργία του εντέρου που απομένει. Έτσι ένα έντερο που πάσχει, ακόμη και με ικανό θεωρητικά μήκος μπορεί να μην λειτουργεί σωστά οδηγώντας σε εντερική επιφάνεια και σύνδρομο του βραχέος εντέρου. Είναι δηλαδή ένας συνδυασμός ανατομικού και λειτουργικού συνδρόμου.

Συμπτώματα

Συνοπτικά το σύνδρομο του βραχέος εντέρου χαρακτηρίζεται από μεγάλες διάρροιες, παρουσία λίπους στα κόπρανα (στεατόρροια από δυσαπορρόφηση του λίπους), σημαντικές διαταραχές του νερού και των ηλεκτρολυτών, δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών, απώλεια βάρους, υποθρεψία και άλλα συνοδά προβλήματα όπως η χολολιθίαση, η νεφρολιθίαση, η γαλακτική οξέωση κ.ά. Οι ασθενείς συνήθως παρουσιάζουν τα συμπτώματα άμεσα μετά το χειρουργείο, είναι πολύ ασταθείς και χρήζουν εξειδικευμένη αντιμετώπιση.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση των ασθενών με σύνδρομο του βραχέος εντέρου είναι πολύπλοκη και απαιτεί βαθειά γνώση του αντικειμένου. Η θεραπεία έχει στόχο τη διατήρηση της θρέψης και της ομοιόστασης των υγρών και ηλεκτρολυτών, και την αποφυγή επιπλοκών τόσο από την υποκείμενη νόσο, όσο και από τις δικές μας θεραπευτικές παρεμβάσεις. Απώτερος σκοπός είναι η διατήρηση μιας όσο γίνεται καλύτερης ποιότητας ζωής για τους ασθενείς.

Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι απαιτείται πολυεπιστημονική προσέγγιση των ασθενών αυτών για την διαχείριση των πολύπλοκων ιατρικών, χειρουργικών, νοσηλευτικών, διατροφικών και ψυχοκοινωνικών τους προβλημάτων

Σε κάθε περίπτωση μετά από μια μαζική εντερική εκτομή προτεραιότητα δίνεται στην σταθεροποίηση του ασθενούς και τη διόρθωση της ισορροπίας των υγρών και των ηλεκτρολυτών. Οι απώλειες θα πρέπει να αντικατασταθούν με ενδοφλέβια υγρά και ηλεκτρολύτες, ούτως ώστε να επιτευχθεί αιμοδυναμική σταθερότητα. Θα ακολουθήσει μια περίοδος τουλάχιστον 7-10 ημερών όπου θα χρειαστεί παρεντερική διατροφή δηλαδή η σίτιση από την φλέβα.

Το επόμενο βήμα είναι η ελάττωση της λήψης υπότονων υγρών από το στόμα (δηλαδή υγρών με χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο όπως το νερό, το τσάι, οι χυμοί φρούτων κτλ). Η ενυδάτωση από το στόμα πρέπει να γίνει με ειδικά διαλύματα γλυκόζης, νατρίου, σόδας. Το διάλυμα πρέπει να έχει συγκέντρωση νατρίου 90-120 mmmol/l και ένα τέτοιο διάλυμα είναι για παράδειγμα το διάλυμα του παγκόσμιου οργανισμού υγείας για την χολέρα. Τα υγρά από το στόμα πρέπει να περιορίζονται σε 1-1,5 λίτρα την ημέρα.

Διατροφική υποστήριξη

Η διατροφική υποστήριξη όπως προαναφέρθηκε είναι η χορήγηση τροφής από την φλέβα με ειδικά διαλύματα που περιέχουν λίπος, πρωτείνη και γλυκόζη μαζί με όλους τους απαραίτητους ηλεκτρολύτες, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες. Ανάλογα με την περίπτωση ενδέχεται ο ασθενής να μπορεί να υποστηριχθεί με διατροφή από το στόμα. Με τον καιρό μπορεί το έντερο να παρουσιάσει βελτίωση της απορρόφησης, μια διαδικασία που ονομάζεται προσαρμογή.

Προσαρμογή του εντέρου

Ως προσαρμογή εννοούμε το σύνολο των ανατομικών και λειτουργικών μεταβολών που υπόκειται ο πεπτικός σωλήνας χάρις στις οποίες αυξάνεται σταδιακά η απορροφητική ικανότητα του εναπομείναντος εντέρου. Στην προσαρμογή παρατηρείται δομική προσαρμογή του λεπτού εντέρου (κυρίως του ειλεού με κυτταρική υπερπλασία του επιθηλίου, επιμήκυνση των εντερικών λαχνών και βάθυνση των εντερικών βοθρίων). Συνάμα γίνεται και μια λειτουργική προσαρμογή με επιβράδυνση του χρόνου διάβασης του εντέρου. Η προσαρμογή μπορεί να πάρει μέχρι και 2 χρόνια.

Επίσης οι ασθενείς προσαρμόζονται λειτουργικά με το να παρουσιάζουν υπερφαγία κατανάλωση δηλαδή υπερθερμιδικής δίαιτας. Η ενθάρρυνση της υπερφαγίας σε ασθενείς με σύνδρομο βραχέος εντέρου βοηθά την διαδικασία της προσαρμογής και φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή.

Γύρω το 50% των ασθενών σε ολική παρεντερική διατροφή θα γυρίσουν σε εντερική ή από του στόματος διατροφή σε διάστημα 1-2 ετών για την πλειονότητα των ασθενών ενώ νέα δεδομένα μιλάνε για 3-4 χρόνια για ένα 20% των ασθενών.

Παράγοντες που επηρεάζουν την προσαρμογή αποτελούν η χρησιμοποίηση του εντέρου. Η παρουσία τροφής στο έντερο αυξάνει την αιματική ροή και κινητοποιεί τροφικούς, νευροχημικούς και ενδοκρινικούς μηχανισμούς που αποτελούν την προσαρμογή. Οπότε είναι σημαντικό εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν να λαμβάνεται έστω και λίγη τροφή από το στόμα.

Νέα φάρμακα – νέες ελπίδες

Φαρμακευτικά έχουν δοκιμαστεί διάφορες ουσίες. Αρκετά υποσχόμενη είναι η χρήση των GLP-2 αναλόγων (teduglutide), όπου υπάρχουν ενδείξεις θετικών αποτελεσμάτων. H ορμόνη GLP-2 παράγεται φυσιολογικά από τα L κύτταρα που βρίσκονται στον ειλεό και το κόλον και αποτελεί έναν ειδικό εντερικό τροφικό παράγοντα που προκαλεί αύξηση του ύψους των λαχνών και εμβάθυνση των κρυπτών του εντέρου, αύξηση του μήκους και της διαμέτρου του εντέρου. Η θεραπεία βοηθά στην προαγωγή της προσαρμογής του εντέρου και τη βελτίωση των δεικτών θρέψης.

Συμπέρασμα – η συμβολή της ομάδας μας

Κάθε ασθενής με βραχύ έντερο πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή οντότητα μια που ο καθένας τους έχει διαφορετική υποκείμενη διάγνωση, διαφορετικό μήκος υπολειπόμενου εντέρου με διαφορετική λειτουργικότητα και τέλος διαφορετικά ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά.

Κάθε απόφαση για την υγεία του ασθενούς πρέπει να γίνεται με τη δική του συνεργασία και συναίνεση μια που κάθε ασθενής ξέρει το πρόβλημά του καλύτερα από τον καθένα μας. Τα ειδικά κέντρα που ασχολούνται με την ιδιαίτερη αυτή κατηγορία ασθενών πρέπει να είναι κατάλληλα εξοπλισμένα και επανδρωμένα, ούτως ώστε να μπορούν να αντεπεξέλθουν όχι μόνο στις ιατρικές και διαιτητικές ανάγκες των ασθενών, αλλά και στις ψυχολογικές και κοινωνικές τους ανάγκες καθώς επίσης με θέματα εκπαίδευσης όσο και με θέματα ποιότητας ζωής.

Το ενδιαφέρον και η εξειδίκευση στα θέματα αυτά, υπάρχει στην ομάδα AthensGastrο υπό την διεύθυνση του Δημήτριου Παναγιωτακόπουλου. Η εξειδίκευση και η συνεργασία με άλλες ειδικότητες και ομάδες μπορεί να βοηθήσει ασθενείς με σύνδρομο βραχέος εντέρου και εντερική ανεπάρκεια. Καλέστε μας σήμερα να συζητήσουμε τα προβλήματα σας.