Ο παγκρεατικός καρκίνος είναι μια από τις πλέον δύσκολες ασθένειες τόσο στην θεραπεία του, όσο και τη γενικότερη διαχείριση των συμπτωμάτων. Πολλοί ασθενείς με καρκίνο παγκρέατος παρουσιάζουν πόνο που κυρίως εντοπίζεται στην κοιλιά με αντανάκλαση στη ράχη. Ο πόνος είναι χειρότερος τις νυχτερινές ώρες με αποτέλεσμα να διαταράσσεται ο ύπνος του ασθενούς.
Η σωστή και έγκαιρη διαχείριση του πόνου αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Ένας από τους πιο καινοτόμους και αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης του πόνου στον παγκρεατικό καρκίνο είναι η νευρόλυση του κοιλιακού πλέγματος με τη χρήση του ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος ή Celiac Plexus Neurolysis (EUS-CPN).
Τι είναι η Νευρόλυση Κοιλιακού Πλέγματος (EUS-CPN);
Η νευρόλυση του κοιλιακού πλέγματος είναι μια επεμβατική διαδικασία που στοχεύει στην καταστροφή των νεύρων που μεταφέρουν τον πόνο από το πάγκρεας και άλλα όργανα της κοιλιακής χώρας. Τα νεύρα και τα γάγγλια που στοχεύουμε βρίσκονται στο κοιλιακό πλέγμα που βρίσκεται πολύ κοντά στην κοιλιακή αορτή και τις αρτηρίες αμέσως κάτω από το διάφραγμα. Αυτή η τεχνική εκτελείται μέσω του ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος (EUS), επιτρέποντας με ακρίβεια την στόχευση των γαγγλίων και των νεύρων και την έγχυση των ουσιών που προκαλούν την νευρόλυση.
Νευρόλυση κοιλιακού πλέγματος (EUS-CPN)
Πλεονεκτήματα της Χρήσης του Ενδοσκοπικού Υπερηχογραφήματος
Ακρίβεια και Ασφάλεια: Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα προσφέρει εξαιρετική απεικόνιση των εσωτερικών δομών, επιτρέποντας την ακριβή τοποθέτηση της βελόνας στο κοιλιακό πλέγμα. Αυτό μειώνει τον κίνδυνο επιπλοκών και βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας.
Μείωση του Πόνου: Η EUS-CPN έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική στη μείωση του πόνου σε ασθενείς με παγκρεατικό καρκίνο. Οι περισσότεροι ασθενείς αναφέρουν σημαντική ανακούφιση από τον πόνο μετά την επέμβαση, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής τους. Η επιτυχία υπολογίζεται κοντά στο 80% και διαρκεί 4-6 μήνες ή περισσότερο. Ως επιτυχία θεωρείται η εξαφάνιση ή μείωση της έντασης του πόνου ή η μη επιδείνωση και η χρήση λιγότερων παυσίπονων φαρμάκων.
Ο σκοπός της νευρόλυσης είναι να μειωθεί ο πόνος και η χρήση οπιούχων φαρμάκων που έχουν σοβαρές παρενέργειες όπως η δυσκοιλιότητα, η υπνηλία και ο εθισμός. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι όσο πιο νωρίς αποφασιστεί η νευρόλυση, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα. Η απόφαση για την διενέργεια της νευρόλυσης αποφασίζεται από την ογκολογική ομάδα μαζί με τον γαστρεντερολόγο που εκτελεί την πράξη, αφού φυσικά συζητηθούν με τον ασθενή τα υπέρ και τα κατά της μεθόδου.
Γρήγορη Ανάρρωση: Η διαδικασία είναι σχετικά γρήγορη και λιγότερο επεμβατική σε σύγκριση με άλλες χειρουργικές ή ακτινολογικές τεχνικές. Οι ασθενείς συνήθως αναρρώνουν γρήγορα και επιστρέφουν στο σπίτι τους την ίδια ή την επόμενη μέρα. Μπορούν να επιστρέψουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες μέσα σε λίγες ημέρες.
Διαδικασία του EUS-CPN
Προετοιμασία
Πριν από τη διαδικασία, οι ασθενείς συνήθως υποβάλλονται σε εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο, ο οποίος περιλαμβάνει εξετάσεις πήξης του αίματος (γενική αίματος και INR) και απεικονιστικές μελέτες για την αξιολόγηση της κατάστασης του παγκρέατος και του κοιλιακού πλέγματος. Στην περίπτωση που ο καρκίνος του παγκρέατος έχει πλήρως διηθήσει τον κοιλιακό άξονα η μέθοδος δεν έχει εφαρμογή.
Ο ασθενής δεν πρέπει να έχει φάει στερεή τροφή την ημέρα της εξέτασης αλλά πρέπει να είναι καλά ενυδατωμένος. Τα υγρά πρέπει να σταματήσουν να λαμβάνονται από το στόμα τρείς ώρες πριν την εξέταση. Ερχόμενος στο τμήμα ο ασθενής θα συζητήσει με τον ιατρό, θα λάβει ενδοφλέβια ενυδάτωση και θα προχωρήσει στο ενδοσκοπικό τμήμα όπου πραγματοποιείται η επέμβαση.
Εκτέλεση της Διαδικασίας
Η εξέταση γίνεται υπό ενδοφλέβια καταστολή (μέθη) με τη βοήθεια αναισθησιολόγου. Κατά τη διάρκεια της EUS-CPN, ο γιατρός χρησιμοποιεί ένα ειδικό ενδοσκόπιο εξοπλισμένο με κεφαλή υπερήχων για να καθοδηγήσει τη βελόνα προς το κοιλιακό πλέγμα. Μόλις η βελόνα τοποθετηθεί σωστά, εγχέεται ένα απόλυτη αλκοόλη (100%), η οποία καταστρέφει τα νεύρα που μεταφέρουν τον πόνο. Μέχρι να ξεκινήσει να δουλεύει υπάρχει περίπτωση παροδικής αύξησης του πόνου και για το λόγο αυτό εγχέεται τοπικό αναισθητικό παράλληλα με την αλκοόλη.
Μεταθεραπευτική Φροντίδα
Μετά τη διαδικασία, οι ασθενείς παρακολουθούνται για τυχόν επιπλοκές και λαμβάνουν κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για τον έλεγχο του πόνου. Οι περισσότεροι ασθενείς αναφέρουν σημαντική βελτίωση μέσα σε λίγες ημέρες. Αυτό που αναφέρουν οι περισσότεροι είναι μικρά «τσιμπήματα» που έρχονται και φεύγουν. Επίσης παροδικά μπορεί να παρουσιαστεί διάρροια ή πτώση της πίεσης ειδικά όταν ο ασθενής σηκωθεί απότομα. Το φαινόμενο αυτό λέγεται ορθοστατική υπόταση και διαρκεί λίγες ώρες.
Ενδείξεις και Αντενδείξεις
Ενδείξεις: Η EUS-CPN είναι ενδεικνυόμενη για ασθενείς με σοβαρό και ανθεκτικό στον πόνο από παγκρεατικό καρκίνο. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις χρόνιου παγκρεατικού πόνου που δεν ανταποκρίνεται στη συντηρητική θεραπεία. Οι ασθενείς που επιλέγονται είναι οι ασθενείς που δεν πρόκειται να χειρουργηθούν και αντιμετωπίζονται μόνο με χημειοθεραπεία.
Αντενδείξεις: Υπάρχουν ορισμένες αντενδείξεις για την EUS-CPN, όπως η παρουσία λοίμωξης στην περιοχή της κοιλιάς, διαταραχές πήξης του αίματος, ή άλλες σοβαρές συννοσηρότητες που αυξάνουν τον κίνδυνο επιπλοκών.
Πιθανές Επιπλοκές
Παρόλο που η EUS-CPN είναι γενικά ασφαλής, υπάρχουν ορισμένες πιθανές επιπλοκές που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως η διάρροια, η ορθοστατική υπόταση, η παροδική επιδείνωση του πόνου και σπανιότατα η μόλυνση στην περιοχή της έγχυσης. Σε σύγκριση με άλλες προσεγγίσεις όπως η νευρόλυση υπό αξονική τομογραφία, η χρήση ενδοσκοπικού υπερήχου υπερέχει σημαντικά όσον αφορά στις επιπλοκές. Για παράδειγμα οι αγγειακές και νευρολογικές επιπλοκές που είναι πιο συχνές με άλλες μεθόδους, στην περίπτωση της EUS-CPN είναι εξαιρετικά σπάνιες και αναφέρονται μόνο ως case reports στη βιβλιογραφία.
Συμπεράσματα
Η χρήση του ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος στην νευρόλυση του κοιλιακού πλέγματος αποτελεί μια αποτελεσματική και ασφαλή μέθοδο για τη διαχείριση του πόνου στον παγκρεατικό καρκίνο. Η διαδικασία αυτή προσφέρει σημαντική ανακούφιση από τον πόνο και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, καθιστώντας την μια εξαιρετικά πολύτιμη επιλογή στη θεραπεία του πόνου.
