Γαστρίτιδα: Συμπτώματα, Τύποι & Θεραπεία | Οξεία & Χρόνια

Η γαστρίτιδα είναι η φλεγμονή του βλεννογόνου του στομάχου και αποτελεί μια συχνή πάθηση. Η γαστρίτιδα μπορεί να ή να προκαλέσει συμπτώματα όπως δυσπεψία, επιγαστρικό πόνο, ναυτία, ρεψίματα όμως σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να μην έχει κανένα σύμπτωμα. Ανάλογα με την ταχύτητα εμφάνισης και τη διάρκεια των συμπτωμάτων διακρίνεται σε οξεία γαστρίτιδα και χρόνια γαστρίτιδα. Τα αίτια της γαστρίτιδας είναι πολλά και μερικές φορές δύσκολο να ταυτοποιηθούν. Όμως, με τη βοήθεια του ειδικού γαστρεντερολόγου μπορεί να γίνει μεθοδική διερεύνηση των συμπτωμάτων και των πιθανών αιτίων της γαστρίτιδας για να τεθεί η ακριβής διάγνωση, ώστε να προσφερθεί η σωστή θεραπεία.

Τι είναι η γαστρίτιδα;

Η γαστρίτιδα αποτελεί μια φλεγμονώδη κατάσταση του βλεννογόνου του στομάχου. Ο όρος ‘γαστρίτιδα’ αποτελεί τυπικά ιστολογική διάγνωση, δηλαδή περιγράφει την παρουσία φλεγμονής σε βιοψίες από τον γαστρικό βλεννογόνο, που έχουν ληφθεί κατά τη γαστροσκόπηση και εξετάζονται στο μικροσκόπιο από τον παθολογοανατόμο. Οι γαστρεντερολόγοι συνήθως χρησιμοποιούν τον όρο “γαστροπάθεια” για να περιγράψουν μια παθολογική εικόνα του βλεννογόνου του στομάχου που ενδέχεται να έχει φλεγμονή. Όμως για την ευκολία της συζήτησης θα ταυτίσουμε την γαστροπάθεια με την γαστρίτιδα. 

Πως φαίνεται η γαστρίτιδα (γαστροπάθεια) κατά την γαστροσκόπηση;

Κατά τη γαστροσκόπηση η γαστρίτιδα μπορεί να παρουσιάσει ποικίλες αλλοιώσεις. Ο βλεννογόνος του στομάχου που πάσχει μπορεί να είναι εξέρυθρος (κοκκινωπός – υπεραιμικός), με οζώδη διαμόρφωση, με παρουσία διαβρώσεων, με πάχυνση ή οίδημα των πτυχών του στομάχου ή μερικές φορές το αντίθετο δηλαδή με λέπτυνση ή ατροφία του βλεννογόνου. Στην περίπτωση της ατροφίας, ο γαστρεντερολόγος μπορεί να περιγράψει την διαγραφή των υποβλεννογόνιων αγγείων του στομάχου (που σε φυσιολογικές συνθήκες δεν φαίνονται).

Η ποικιλία των ενδοσκοπικών αλλοιώσεων που παρατηρούμε στη γαστρίτιδα, αντιστοιχεί σε ποικιλία ευρημάτων κατά την ιστολογική εξέταση των βιοψιών, που με την σειρά τους βοηθούν στον καθορισμό του τύπου της γαστρίτιδας. Η ταυτοποίηση του αιτίου μπορεί να απαιτήσει πέραν της βιοψίας, κι άλλες εξετάσεις. Σημαντικό βήμα για τη διάγνωση είναι η λήψη καλού ιστορικού από τον ασθενή.

Το ιστορικό του ασθενούς

Ο ιατρός που έρχεται αντιμέτωπος με έναν ασθενή με δυσπεπτικά ενοχλήματα και που υποπτεύεται γαστρίτιδα ή με ασθενή που ήδη έχει διαγνωστεί με γαστρίτιδα μετά από ενδοσκόπηση, πρέπει να επικεντρωθεί στην σωστή λήψη ολοκληρωμένου ιστορικού. Με τη βοήθεια του ιστορικού μπορεί το αίτιο της γαστρίτιδας να είναι πιο σαφές. Σε μερικές περιπτώσεις σημεία και συμπτώματα που δεν σχετίζονται με το πεπτικό, μπορεί να βοηθήσουν στη διερεύνηση και διάγνωση ενός συστηματικού νοσήματος, το οποίο μπορεί αλλιώς να διαφύγει της προσοχής με σοβαρές συνέπειες. Μια τέτοια περίπτωση είναι η ατροφική – αυτοάνοση γαστρίτιδα που θα συζητηθεί παρακάτω.

Κάποιες από τις ερωτήσεις που θα αποσαφηνίσουν το πρόβλημα είναι ο τρόπος έναρξης των συμπτωμάτων (απότομα ή σταδιακά), η διάρκεια, η ένταση και η εξέλιξη τους με τον χρόνο. Η σχέση των συμπτωμάτων με τη λήψη τροφής και γενικότερα με τα γεύματα είναι χρήσιμη. Σημαντικό είναι να ρωτήσει ο ιατρός για συμπτώματα εκτός του πεπτικού όπως νευρολογικά συμπτώματα (απώλεια μνήμης, μουδιάσματα, αστάθεια), δύσπνοια, εύκολη κόπωση, δερματικά εξανθήματα, πόνος στις αρθρώσεις κ.α. Επίσης σημαντική είναι η πιθανή λήψη φαρμάκων όπως τα αντιφλεγμονώδη, στεροειδή, αντιπηκτικά, αντιαιμοπεταλιακά, διφωσφονικά, αντιεκκριτικά (πραζόλες) κ.ά. Προηγούμενο ιστορικό έλκους, λοίμωξης με ελικοβακτηρίδιο, ηπατικής νόσου (κίρρωση ή πυλαία υπέρταση), γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, χολοκυστεκτομής ή άλλων χειρουργείων κοιλιάς είναι σημαντικά στοιχεία του ιστορικού. Το οικογενειακό ιστορικό είναι επίσης σημαντικό ιδιαίτερα στην περίπτωση ιστορικού πεπτικού έλκους, καρκίνου του στομάχου, αυτοάνοσων κ.ά. Τέλος σημαντικές είναι οι ερωτήσεις που αφορούν στο κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ, το στρες, τη διατροφή, τον ύπνο, πιθανά ταξίδια σε περιοχές υψηλής ενδημικότητας για λοιμώξεις που αφορούν στο πεπτικό κ.τ.λ.

Ποιά είναι τα συμπτώματα της γαστρίτιδας;

Η συμπτωματολογία των ασθενών με γαστρίτιδα δεν φαίνεται αναγκαστικά να συμβαδίζει με το βαθμό της φλεγμονής στο βλεννογόνο του στομάχου. Έτσι, υπάρχουν ασθενείς με έντονα δυσπεπτικά ενοχλήματα χωρίς ιδιαίτερα ευρήματα στην ενδοσκόπηση και τις βιοψίες, και ασθενείς με έντονη γαστρίτιδα ιστολογικά που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα. Μάλιστα, η εμπειρία και η κλινικές μελέτες, δείχνουν ότι τυχαίες βιοψίες από το στομάχι ασυμπτωματικών ασθενών, παρουσιάζουν έστω και ήπιο βαθμό γαστρίτιδας. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει καθολικά ένας βαθμός φλεγμονής στο βλεννογόνο του στομάχου και αυτό δεν είναι κατανάγκη παθολογικό. 

Τα συμπτώματα της γαστρίτιδας συνήθως εμφανίζονται με δυσπεψία, δηλαδή ενοχλήσεις ή πόνο στο επιγάστριο, φουσκώματα, πρώιμο κορεσμό, αργή πέψη, καψίματα ή ξινίλες. Τα συμπτώματα τείνουν να σχετίζονται χρονικά με τα γεύματα και είναι είτε προγευματικά ή μεταγευματικά. Κάποια συμπτώματα θεωρούνται ως συμπτώματα συναγερμού όπως η απώλεια βάρους, η ανορεξία, ο πρόωρος κορεσμός, η παρουσία αίματος σε εμετό ή τα μαύρα κόπρανα (μέλαινες κενώσεις) και χρήζουν άμεσης ιατρικής προσοχής.

Υπάρχουν συμπτώματα ή ευρήματα εκτός πεπτικού που σχετίζονται με γαστρίτιδα;

Ανάλογα με την περίπτωση, υπάρχουν τύποι γαστρίτιδας που μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα άσχετα με το στομάχι. Μεταξύ άλλων συμπεριλαμβάνονται:

• Η αυτοάνοση γαστρίτιδα (τύπου Α) μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή έλλειψη βιταμίνης Β12 και αυτό να εκδηλωθεί με αναιμία (κόπωση, γλωσσίτιδα) ή νευρολογικά συμπτώματα (αστάθεια, μουδιάσματα, νοητική δυσλειτουργία κ.ά.). Είναι λοιπόν σημαντικό να ελεγχθεί πλήρως το ιστορικό του ασθενούς, να ανασκοπηθούν οι εξετάσεις του, η φαρμακευτική του αγωγή, να πραγματοποιηθεί μια ολοκληρωμένη φυσική εξέταση, πριν καν προχωρήσει κάποιος σε γαστροσκόπηση. 
• Η χρόνια ενεργός γαστρίτιδα από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού μπορεί να είναι ασυμπτωματική αλλά σε κάποιες περιπτώσεις σχετίζεται σε δυσαπορρόφηση σιδήρου, αναιμία, ιδιοπαθή θρομβοπενική πορφύρα, χρόνια δερματίτιδα κ.ά. 
• Η νόσος του Crohn συνήθως αφορά το λεπτό και παχύ έντερο, όμως υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει γαστροπάθεια και κοκκιωματώδη γαστρίτιδα. Ενδέχεται λοιπόν κάποιος με διάρροιες, αρθοπάθεια και επιγαστραλγία να έχει νόσο Crohn.
• Ο Συστηματικός Ερυθυματώδης Λύκος μπορεί να επηρεάσει το στομάχι προκαλώντας αλλοιώσεις οφειλόμενες σε φλεγμονή των αγγείων (αγγειίτιδα). Έτσι πέραν των χαρακτηριστικών αλλοιώσεων του Λύκου στο δέρμα και τις αρθρώσεις ο ασθενής να παρουσιάζει γαστρίτιδα. 
• Η σαρκοείδωση επίσης είναι μια συστηματική νόσος που συνήθως αφορά στο αναπνευστικό σύστημα, όμως μπορεί να επηρεάσει το στομάχι προκαλώντας κοκκιωματώδη γαστρίτιδα. 
• Η ηωσινοφιλική γαστρίτιδα είναι μια συστηματική πάθηση που οφείλεται σε ανοσολογικού τύπου αντίδραση συνήθως τροφικής αιτιολογίας. Το νόσημα αφορά συνήθως ασθενείς με ιστορικό ατοπίας (έκζεμα, άσθμα). Μπορεί να εκδηλωθεί με συστηματικά συμπτώματα ή εντοπισμένα στο πεπτικό.

Αίτια και τύποι γαστρίτιδας

Όπως είδαμε στα αίτια της γαστρίτιδας μπορεί να είναι κάποιο συστηματικό νόσημα – πολλές φορές αυτοάνοσο. Όμως πιο συχνά είναι τοπικά αίτια που επηρεάζουν άμεσα το στομάχι και μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή και γαστροπάθεια. 

Αντιδραστική γαστρίτιδα

Συνήθως εδώ το αίτιο είναι συνήθως χημικό ή ερεθιστικό. Παράδειγμα είναι η αλκαλική γαστρίτιδα λόγω παλινδρόμησης χολής από το δωδεκαδάκτυλο προς το στομάχι (συνήθως σε ασθενής που έχουν υποβληθεί σε χειρουργείο γαστρεκτομής ή χολοκυστεκτομής). Άλλο παράδειγμα είναι η αλκοολική γαστρίτιδα λόγω της ερεθιστικής δράσης του αλκοόλ στο βλεννογόνο του στομάχου. Επίσης ερεθιστικά μπορεί να είναι φάρμακα όπως τα αντιφλεγμονώδη, σκευάσματα σιδήρου, διφωσφονικά για την οστεοπόρωση ή και άλλες ουσίες από τροφές. Ο καφές σε ένα υγιές στομάχι δεν φαίνεται να είναι αίτιο γαστρίτιδας, όμως μπορεί να προκαλέσει αύξηση της παραγωγής του οξέος και να χειροτερεύσει τα συμπτώματα. Το τσιγάρο όμως είναι αποδεδειγμένο ότι μπορεί να προκαλέσει γαστρίτιδα με πολλούς μηχανισμούς (τόσο μείωση των προστατευτικών μηχανισμών, της αύξησης του οξέος αλλά και της καθυστερημένης επούλωσης).

Λοιμώδης γαστρίτιδα – ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού

Πολλοί μικροοργανισμοί, όπως βακτηρίδια, ιοί και μύκητες μπορεί να οδηγήσουν σε γαστρίτιδα. Η πλέον γνωστή και συχνή λοίμωξη που μπορεί να οδηγήσει σε γαστρίτιδα είναι από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Η χρόνια αυτή λοίμωξη συναντάται περίπου στο 50% του πληθυσμού της γης και σε κάποιες υποανάπτυκτες χώρες το ποσοστό φτάνει το 70-80%. Το ελικοβακτηρίδιο σχετίζεται πέραν της χρόνιας γαστρίτιδας, με το έλκος του δωδεκαδακτύλου σε ποσοστό 90%, με το έλκος του στομάχου σε ποσοστό 70%, με το γαστρικό καρκίνο, καθώς επίσης με το MALT λέμφωμα του στομάχου. Ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας για το λόγο αυτό, κατατάσσει το ελικοβακτηρίδιο ως ανθρώπινο καρκινογόνο κλάσης 1.

Το ελικοβακτηρίδιο μπορεί να επιζήσει στο εχθρικό – όξινο περιβάλλον του στομάχου χάρη σε ένα ένζυμο, που δημιουργεί ένα προστετευτικό αλκαλικό μικροπεριβάλλον γύρω του. Επίσης μπορεί και εισχωρεί βαθύτερα στο βλεννογόνο για να προστατευτεί από τα γαστρικά οξέα. Εκεί αρχίζει και δημιουργεί μια τοπική φλεγμονή με την έκκριση τοξινών αλλά και με μια ανοσολογική αντίδραση που οδηγεί σε χρόνια γαστρίτιδα και ατροφία. Η ατροφία μειώνει την ικανότητα του στομάχου για παραγωγή οξέος. Συνάμα όμως καταστρέφονται και αμυντικοί μηχανισμοί οδηγώντας σε φλεγμονή και έλκη. Η χρόνια επίμονη φλεγμονή επίσης οδηγεί το στομάχι σε επουλωτικές διεργασίες που ονομάζονται εντερική μεταπλασία, αλλά και σε δυσπλαστικές αλλοιώσεις που συσσωρευτικά μπορεί να εξελιχθούν σε καρκινογένεση (βλέπε σχήμα). 

Αυτοάνοση γαστρίτιδα

Η αυτοάνοση γαστρίτιδα μπορεί να πλήξει ασθενείς κάθε ηλικίας, όμως τυπικά συμβαίνει σε γυναίκες άνω των 60 ετών συνήθως με ανοιχτόχρωμα χαρακτηριστικά. Στην αυτοάνοση γαστρίτιδα, αντισώματα στρέφονται και καταστρέφουν τα τοιχωματικά κύτταρα του σώματος του στομάχου, προκαλώντας φλεγμονή. Τα τοιχωματικά κύτταρα μεταξύ άλλων παράγουν το οξύ του στομάχου, αλλά επίσης και τον ενδογενή παράγοντα, ένα μόριο βασικό για την απορρόφηση της βιταμίνης Β12.

Η αυτοάνοση γαστρίτιδα οδηγεί σε προοδευτική μείωση του οξέος του στομάχου (αχλωρυδρία) με συνέπεια την δυσαπορρόφηση του σιδήρου και της βιταμίνης Β12 και μακροπρόθεσμα αναιμία. Η χαμηλή Β12 έχει συνέπειες και στο νευρικό σύστημα με βλάβες στα περιφερικά νεύρα αλλά και στο κεντρικό νευρικό σύστημα (διαταραχές μνήμης – άνοια). Συμπτώματα που συναντούμε σε ασθενείς με αυτοάνοση γαστρίτιδα είναι η κόπωση, η αδυναμία, η αστάθεια, μουδιάσματα, απώλεια μνήμης, δυσπεπτικά ενοχλήματα κ.ά. 

Η υποψία της διάγνωσης τίθεται από το ιστορικό, τη γενική αίματος (αναιμία, μακροκυττάρωση, χαμηλή Β12 και φεριτίνη), καθώς και με μέτρηση αντισωμάτων έναντι των τοιχωματικών κυττάρων και ενδογενούς παράγοντα. Η επιβεβαίωση τίθεται ιστολογικά με γαστροσκόπηση και βιοψίες από το βλεννογόνο του σώματος στομάχου. Η θεραπεία έγκειται σε εφόρου ζωής υποκατάσταση της Β12, συμπληρώματα σιδήρου και τακτικό έλεγχο του στομάχου για κακοήθεια. 

Αγγειακή γαστρίτιδα

Όπως είδαμε παραπάνω συστηματικά νοσήματα όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος και άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, μπορεί να προκαλέσουν αγγειίτιδα στο στομάχι (φλεγμονή των αγγείων). Επίσης η πυλαία υπέρταση που συνοδεύει ηπατικά νοσήματα (κίρρωση) μπορεί να εμφανίσει την πυλαία συμφορητική γαστροπάθεια.

Ισχαιμική γαστρίτιδα

Η μειωμένη αιμάτωση στο βλεννογόνο του στομάχου μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή. Αυτού του τύπου γαστρίτιδας τη βλέπουμε σε βαριά ασθενείς στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Επίσης μπορεί να βρεθεί σε ασθενείς με χαμηλή πίεση, σοκ, σήψη και ασθενείς που έχουν κάνει χρήση κοκαΐνης. 

Διάγνωση γαστρίτιδας – Πότε να κάνεις εξετάσεις

Η διάγνωση της γαστρίτιδας όπως προείπαμε τίθεται ιστολογικά, δηλαδή με λήψη βιοψιών κατά την γαστροσκόπηση. Η υποψία γαστρίτιδας μπορεί να τεθεί από τα συμπτώματα. Συνήθως μια οξεία αντιδραστική ή ιογενής γαστρίτιδα είναι περαστική χωρίς χρόνιες συνέπειες. Yπάρχουν όμως ασθενείς με χρόνια γαστρίτιδα που μπορεί να υποφέρουν με συμπτώματα για μεγάλο διάστημα, αλλά και ασθενείς με χρόνια γαστρίτιδα που δεν παρουσιάζουν κλινικά συμπτώματα. Σε αυτούς η διάγνωση μπορεί να τεθεί ως τυχαίο γεγονός σε μια γαστροσκόπηση που γίνεται για έλεγχο ρουτίνας ή μπορεί να τεθεί ως υποψία σε έναν αιματολογικό έλεγχο όπου ανευρίσκεται χαμηλή φεριτίνη ή Β12.

Στις περιπτώσεις που υπάρχουν χρόνια συμπτώματα και κυρίως συμπτώματα συναγερμού, όπως περιγράφονται παραπάνω (ανορεξία, απώλεια βάρους, πρόωρος κορεσμός, αιματέμεση, μέλαινες κενώσεις) είναι επιτακτική η ανάγκη για επίσκεψη στον γαστρεντερολόγο. Ανάλογα με τα συμπτώματα ο ιατρός μπορεί να ζητήσει αιματολογικές εξετάσεις για τα επίπεδα της Β12, της φεριτίνης, του σιδήρου, γενική αίματος, αντισώματα έναντι της ιστικής τρανσγλουταμινάσης, τοιχωματικών κυττάρων ή ενδογενούς παράγοντα. Σε περίπτωση αναιμίας ή χαμηλού σιδήρου ενδέχεται να χρειαστεί και κολονοσκόπηση ή ασύρματη ενδοσκοπική κάψουλα, καθώς επίσης και απεικονίσεις της κοιλιάς (αξονική ή μαγνητική τομογραφία).

Πώς θεραπεύεται η γαστρίτιδα; – Φάρμακα & φυσικές λύσεις

Η θεραπεία της γαστρίτιδας εξαρτάται από τον τύπο και το αίτιο που την προκαλεί. Τόσο στην οξεία γαστρίτιδα, όσο και στην χρόνια γαστρίτιδα είναι σημαντικό να αφαιρεθεί το αίτιο που την προκάλεσε εφόσον εντοπιστεί. Για παράδειγμα, αν υποπτευόμαστε ότι κάποια φάρμακα ή κάποια ερεθιστική ουσία είναι το αίτιο που προκάλεσε τη φλεγμονή στο στομάχι (πχ η λήψη φαρμάκων, αλκοόλ, κάπνισμα) συνιστάται η διακοπή τους αν είναι δυνατό. 

Φαρμακευτική αντιμετώπιση γαστρίτιδας

Εάν βρεθεί το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού ή σπανιότερα άλλο λοιμώδες αίτιο, τότε συνιστάται η κατάλληλη θεραπεία που στην περίπτωση του ελικοβακτηριδίου λέγεται θεραπεία εκρίζωσης. Η θεραπεία εκρίζωσης για το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού ακολουθεί πρωτόκολλα που λαμβάνουν υπόψιν την αντίσταση του ελικοβακτηριδίου σε συγκεκριμένο πληθυσμό. Η θεραπεία διαρκεί 10-14 μέρες, περιλαμβάνει συνδυασμούς αντιβιοτικών, αντιεκκριτικών φαρμάκων (πραζόλες) και προβιοτικών. Το ποσοστό εκρίζωσης είναι πάνω από 85-90% και η επιτυχία της θεραπείας μπορεί να ελεγχθεί με τεστ αναπνοής ή κοπράνων.

Σε κάθε περίπτωση η θεραπευτική προσέγγιση στη γαστρίτιδα πρέπει να περιλαμβάνει την αφαίρεση του πιθανού αίτιου, την επούλωση του βλεννογόνου και την προστασία του από περαιτέρω βλάβη. Το τελευταίο μπορεί να σημαίνει την μείωση της παραγωγής του οξέος από το στομάχι με τη βοήθεια φαρμάκων όπως οι πραζόλες (αναστολείς αντλίες πρωτονίων – π.χ. ομεπραζόλη) ή οι Η2 αναστολείς (π.χ. φαμοτιδίνη). Μάλιστα η “γαστροπροστασία¨ συνιστάται προληπτικά στην περίπτωση που κάποιος χρειάζεται να πάρει μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα για κάποιο μυοσκελετικό για παράδειγμα πρόβλημα.

Επουλωτική δράση ουσιών

Η τοπική επουλωτική δράση διαφόρων τεχνητών ή φυσικών ουσιών έχει θέση στην ανακούφιση και την θεραπεία της γαστρίτιδας. Για παράδειγμα τα αντιόξινα φάρμακα, μπορεί να εξουδετερώσουν για κάποιο χρόνο το οξύ του στομάχου. Η σουκραλφάτη (peptonorm) δημιουργεί ένα λεπτό προστατευτικό φίλμ στο βλεννογόνο. Παρόμοια επουλωτική δράση έχουν και φυσικές ουσίες, όπως η αλόη βέρα που έχει και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Μια άλλη ουσία που προέρχεται από ένα είδος φτελιάς ονομάζεται slippery elm, υπάρχει σε χάπια και φαίνεται να βοηθά στην επούλωση. 

Γαστρίτιδα & διατροφή – Τροφές που βοηθούν & επιδεινώνουν

Όσον αφορά τη διατροφή, σε περιπτώσεις γαστρίτιδας και ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων πρέπει να προσαρμοστεί κατάλληλα. Όξινα, καυτερά και βαριά φαγητά είναι δύσκολα ανεκτά σε ασθενείς με γαστρίτιδα και καλό να αποφεύγονται. Ίσως για ένα διάστημα λίγων ημερών το φαγητό να είναι απλό και εύπεπτο όπως σούπες, ζωμοί κρέατος με κολλαγόνο (σούπα από κόκαλα), βραστό κρέας ή ψάρι, υδατάνθρακες όπως ρύζι και βραστή πατάτα. Φυσικά, το αλκοόλ και ο καφές είναι ερεθιστικές ουσίες σε ένα στομάχι που φλεγμαίνει και πρέπει να διακοπούν. Ροφήματα που βοηθούν στην ανακούφιση είναι το τσάι του βουνού (φασκόμηλο), το χαμομήλι, το δίκταμο, το θυμάρι κ.ά.

Σε περιπτώσεις γαστρίτιδας καλό είναι να ακολουθούμε τακτικά γεύματα, έστω και μικρά σε ποσότητα. Εάν δεν μπορεί κάποιος να ανεχτεί φαγητό στο στομάχι λόγω εμέτων ή ναυτίας, τότε τουλάχιστον πρέπει να πίνει μικρές γουλιές νερού για ενυδάτωση. Εάν τα ούρα είναι λιγοστά και πυκνά (σκούρα) αυτό σημαίνει αφυδάτωση και πρέπει να αναζητηθεί ιατρική βοήθεια για αντικατάσταση των υγρών ενδοφλεβίως.

Πότε η γαστρίτιδα γίνεται επικίνδυνη; (Χρόνια γαστρίτιδα και καρκινογένεση) 

Η χρόνια γαστρίτιδα, ιδίως όταν προκαλείται από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter pylori), διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου του στομάχου. Η λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο όπως είδαμε προκαλεί χρόνια φλεγμονή, η οποία με την πάροδο του χρόνου μπορεί να οδηγήσει σε ατροφική γαστρίτιδα, εντερική μεταπλασία, δυσπλασία και τελικά γαστρικό καρκίνο – μια εξέλιξη γνωστή ως καταρράκτης Correa. 

Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού ταξινομείται ως καρκινογόνο ομάδας 1 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και αποτελεί τον σημαντικότερο τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για τον γαστρικό καρκίνο. Η ατροφική γαστρίτιδα, είτε προκαλείται από το ελικοβακτηρίδιο είτε από αυτοάνοσους μηχανισμούς (όπως στην αυτοάνοση γαστρίτιδα), οδηγεί στην απώλεια γαστρικών αδένων και αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του στομάχου. Η αυτοάνοση γαστρίτιδα αυξάνει επίσης τον κίνδυνο για νευροενδοκρινείς όγκους λόγω της υπεργαστριναιμίας και της υπερπλασίας των νευροενδοκρινών κυττάρων. 

Ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό γαστρικού καρκίνου, ιδίως συγγενείς πρώτου βαθμού, φέρουν υψηλότερο δια βίου κίνδυνο. Σε αυτές τις ομάδες υψηλού κινδύνου ή σε ασθενείς με επιβεβαιωμένη εντερική μεταπλασία ή ατροφική γαστρίτιδα συνιστάται γαστροσκόπηση επιτήρησης κάθε 1 έως 3 χρόνια ανάλογα με την έκταση και τη σοβαρότητα των αλλαγών του βλεννογόνου. 

Η εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου και θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Η έγκαιρη ανίχνευση και η παρακολούθηση από τον γαστρεντερολόγο είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη της εξέλιξης σε γαστρικό καρκίνο.

Επίλογος

Η γαστρίτιδα είναι μια οξεία ή χρόνια φλεγμονή του βλεννογόνου του στομάχου και έχει πολλά αίτια που περιλαμβάνουν λοιμώξεις, αυτοάνοσες αιτίες, έντονο στρες, ερεθιστικές ουσίες (φάρμακα, αλκοόλ, τσιγάρο κ,ά.). Τα συμπτώματα μπορεί να είναι απόντα, ήπια ή και έντονα. Η σωστή λήψη ιστορικού, η προσεκτική κλινική εξέταση, η μελέτη των εργαστηριακών εξετάσεων καθώς και η μεθοδική γαστροσκόπηση με λήψη κατάλληλων βιοψιών θα οδηγήσει στην πλειονότητα των περιπτώσεων στη σωστή διάγνωση. Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο και το αίτιο της γαστρίτιδας και πρέπει να εξατομικεύεται. Μη-φαρμακευτικές θεραπείες υπάρχουν μπορούν να δοκιμαστούν, όμως είναι πολύ σημαντικό εάν υπάρχουν επίμονα συμπτώματα και συμπτώματα συναγερμού να επισκεφτείτε τον ειδικό γαστρεντερολόγο για να σας εκτιμήσει.